Ý Nghĩa Chính Trị Sâu Sắc – Nguyễn Hưng Quốc

Bài đọc suy gẫm:  Ý nghĩa chính trị sâu sắc hay “Nghĩ về các cuộc biểu tình liên quan đến cá chết” bài phân tách của tác giả Nguyễn Hưng Quốc. Hình ảnh chỉ là minh họa.

Vào chủ nhật 1 tháng 5 vừa qua, nhiều cuộc biểu tình bùng nổ tại nhiều thành phố, từ Sài Gòn đến Vũng Tàu, Nha Trang, Đà Nẵng, Quảng Bình và Hà Nội, trong đó, riêng tại Sài Gòn và Hà Nội, có hàng ngàn người tham gia diễn hành một cách ôn hoà. Nội dung chính của các cuộc biểu tình đều tập trung vào nạn cá chết trắng bờ ở bốn tỉnh miền Trung: Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên – Huế. Các khẩu hiệu bao gồm từ những lời hô hào chung chung như “Chúng tôi muốn sống”, “Toàn dân Việt Nam cứu biển”, “Tôi yêu môi trường và tôm cá”, “Trả lại biển sạch cho dân” đến những yêu sách cụ thể hơn như “Formosa hãy rời khỏi Việt Nam”, “Cá cần nước sạch, dân cần minh bạch”, “Yêu cầu Bộ trưởng Tài Nguyên – Môi Trường từ chức”. Có cả khẩu hiệu viết dưới hình thức thơ lục bát: “Miền Trung đang rất gian nan / Bốn vị lãnh đạo lang thang chỗ nào?” v.v…

Nhìn chung, có thể nói các cuộc biểu tình rất thành công.

Luật sư Lê Công Định với chính quyền …sạch, thì ra trước giờ?

Thành công dễ thấy nhất là ở số người tham dự. Không hề có lãnh đạo cũng như không hề có tổ chức nào đứng phía sau, chỉ thông qua các diễn đàn mạng, chủ yếu là facebook, hàng ngàn người đồng loạt đổ xô xuống đường. Trừ các cuộc biểu tình chống việc Trung Quốc mang giàn khoan HD-981 vào thềm lục địa Việt Nam vào giữa năm 2014, chưa có cuộc biểu tình nào lớn như lần này.

Chính thành công ấy dẫn đến thành công thứ hai: có lẽ vì quá đông người, chính quyền không dám mạnh tay đàn áp. Cũng có vài vụ xô xát, đặc biệt tại Sài Gòn, nhưng nhìn chung, các cuộc tuần hành diễn ra một cách khá suôn sẻ.

Thành công thứ ba là các cuộc biểu tình đã gây một tiếng vang đáng kể. Tin tức được cập nhật nhanh chóng trên các diễn đàn mạng để bất cứ người nào, dù ở xa đến mấy, cũng đều biết. Hơn nữa, chúng cũng thu hút cả sự chú ý của người ngoại quốc qua các bản tin đăng trên các tờ báo và hãng thông tấn lớn ở khắp nơi.

Với ba thành công ấy, các cuộc biểu tình vào ngày 1 tháng 5 là một biến cố quan trọng và đầy ý nghĩa. Chúng cho thấy người Việt Nam không hoàn toàn vô cảm trước những vấn đề nghiêm trọng trên đất nước của mình. Đã đành con số vài ngàn người ấy so với dân số trên 90 triệu người không phải là lớn. Nhưng có cuộc cách mạng nào lại không được nhen nhúm từ một thiểu số? Trong các youtube quay cảnh biểu tình được tung trên facebook, người ta thấy nhiều người đi đường bày tỏ thiện cảm và sự ủng hộ của họ đối với những người đang biểu tình. Nó khác hẳn với những ánh mắt lạnh lùng và hờ hững trong các cuộc biểu tình chống Trung Quốc những năm về trước.

Các cuộc biểu tình cũng cho thấy người dân không khiếp sợ. Người ta biết là có thể sẽ bị chính quyền trấn áp nhưng người ta vẫn không sợ. Điều đáng chú ý là, qua các hình ảnh trên youtube, người ta thấy thành phần tham dự biểu tình khá đa dạng: nam có nữ có; người lớn tuổi có, thanh niên cũng có. Tất cả đều chấp nhận đối đầu với công an để bày tỏ thái độ của mình trước vấn đề môi trường Việt Nam.

Lý do khiến người ta hết vô cảm và không khiếp sợ có thể dễ dàng được giải thích: Việc công ty Formosa thải chất độc xuống biển gây ra nạn ô nhiễm làm chết cá hàng loạt trực tiếp ảnh hưởng đến cuộc sống của mọi người. Xin lưu ý: mọi người. Không phải chỉ có các ngư dân và người dân ở mấy tỉnh miền Trung mới bị ảnh hưởng. Ngay cả dân chúng ở những vùng khác cũng bị ảnh hưởng lây. Vì lòng tham, nhiều thương lái thu gom cá chết mang vào miền Nam hay ra miền Bắc bán. Cá chết cũng có thể được dùng để chế biến thành nước mắm rồi tung ra thị trường. Hơn nữa, vì nước biển bị nhiễm độc, muối cũng bị nhiễm độc theo. Mà muối thì cũng có thể được bán ở khắp nơi. Đó là chưa kể trường hợp các hoá chất độc hại do Formosa tiếp tục thải ra càng ngày càng nhiều, theo các dòng hải lưu, có thể lan đến tận miền Bắc và miền Nam. Đến lúc nào đó, không có vùng biển nào là an toàn cả.

Nhiều người đặt vấn đề: Dường như dân chúng chỉ hết vô cảm và khiếp sợ khi quyền lợi của chính họ bị vi phạm. Công an đánh chết dân: Không có mấy người xuống đường biểu tình. Chính quyền cướp nhà và đất của dân: Chỉ lèo tèo vài chục người phản đối. Đảng độc tài và chà đạp lên nhân quyền: Mọi người đều nín thinh. Ngay cả việc Trung Quốc đe doạ chủ quyền của Việt Nam trên biển và đảo cũng như khuynh loát kinh tế và xã hội Việt Nam, người ta dường như vẫn dửng dưng (trừ vụ giàn khoan HD-981 vào giữa năm 2014).

Cách đặt vấn đề như vậy dĩ nhiên là đúng. Nhưng chỉ đúng một phần nhỏ. Cốt lõi của chính trị bao giờ cũng gắn liền với quyền lợi cụ thể của mọi người. Ngoài ra, dưới một chế độ độc tài toàn trị như Việt Nam, tất cả mọi hành động phản kháng, dù chỉ là phản kháng vụ chặt cây xanh ở Hà Nội hay điều tra vụ cá chết ở miền Trung, đều có ý nghĩa chính trị sâu sắc. Chúng bắt chính quyền phải nghe tiếng nói của dân chúng. Và buộc họ phải có những hành động thiết thực và cụ thể.

Tất cả các cuộc xuống đường biểu tình của dân chúng, vì bất cứ lý do gì, cũng đều có hai tác dụng lớn: Một là nó thể hiện thái độ bất tuân dân sự (civil disobedience) và hai là góp phần hình thành các loại hình xã hội dân sự (civil society), hai yếu tố căn bản để xây dựng một xã hội dân chủ. Với hai tác dụng ấy, cuộc biểu tình nào cũng là một cuộc diễn tập dân chủ.

Có thể nói một cách vắn tắt, không thể có dân chủ nếu dân chúng không có ý thức về quyền của mình và không dám chống lại quyền lực của chính phủ để bảo vệ quyền lợi của chính mình. Trong các cuộc tranh đầu như thế, người ta sẽ dần dần gặp gỡ nhau, sau đó, tụ hội với nhau thành các nhóm, thoạt đầu nhỏ và rời rạc, sau, dần dần lớn và có quan hệ chặt chẽ hơn. Đó là điều chúng ta có thể chứng kiến tại Việt Nam hiện nay: Đã xuất hiện, đây đó, các nhóm xã hội dân sự. Họ còn yếu. Nhưng họ có mặt ở mọi nơi. Họ hỗ trợ cho nhau không những về tài chính hay tinh thần mà còn cả về phương diện pháp lý: Hễ có người nào bị công an bắt, họ la toáng lên và đến tận các cơ quan công quyền để “đòi” người. Khi có người nào đó bị mang ra toà xét xử, họ cũng tập trung lại để ủng hộ cho nạn nhân. Khi một tù nhân lương tâm nào đó mãn án, họ lũ lượt kéo nhau đi đón rước. Tôi cho đó là những dấu hiệu tốt.

Tương lai chính trị Việt Nam nằm ở những cuộc diễn tập dân chủ và những tổ chức mới manh nha như thế.

Một số hình ảnh biểu tình yểm trợ quốc nội trong tuần qua từ hải ngoại. 

Đài Bắc – Taiwan.

 Frankfurt – Germany

New Jersey – USA.

California – USA. 

Houston – USA. Ngay trước hãng Nanya Plastic (Formosa).

 10-5-2016

Nhà nước khủng bố

Theo dõi  cuộc biểu tình tại Sài Gòn và Hà Nội vào ngày Chủ nhật 8 tháng 5 vừa qua, ngoài niềm vui khi thấy rất đông người tham dự, tôi còn có một nỗi buồn nặng trĩu trong lòng khi thấy đám công an và thanh niên xung phong, sắc phục cũng như không sắc phục, đánh đập những người đi biểu tình một cách hết sức bất nhẫn. Đàn ông, thanh niên bị đánh, đã đành. Kể cả phụ nữ và trẻ em cũng bị đánh. Đánh xong, người ta kéo xềnh xệch những người biểu tình và vất họ lên xe buýt để chở về các đồn công an, ở đó, một số người còn bị đánh tiếp. Xem, tôi cứ ngạc nhiên tự hỏi: Tại sao người ta đối xử với dân chúng một cách tàn bạo như vậy?

Trước đây, với các cuộc biểu tình chống các hành động gây hấn ngang ngược của Trung Quốc, nhà cầm quyền mạnh tay dẹp thì cũng có thể hiểu được: Họ sợ làm Trung Quốc nổi giận. Nhưng cuộc biểu tình vào ngày 8 vừa qua, cũng như cuộc biểu tình vào ngày 1 trước đó, chỉ để đòi hỏi những điều rất ư hiền lành: cá sạch, biển sạch và môi trường sạch. Đó là những điều ảnh hưởng đến sức khoẻ của tất cả mọi người, hơn nữa, còn ảnh hưởng đến cả tương lai của dân tộc. Những đòi hỏi ấy rõ ràng là rất chính đáng, hoàn toàn phù hợp với những lời hứa hẹn của những người cầm quyền. Vậy tại sao lại đánh đập và bắt bớ những người biểu tình?

Lý do chính, theo tôi, chủ yếu là vị họ sợ.

Trước hết, họ sợ những đòi hỏi kế tiếp, đằng sau những đòi hỏi về cá sạch, biển sạch và môi trường sạch: Đó là những đòi hỏi về sự minh bạch và những chính sách liên quan đến môi trường của chính phủ. Sự kiện cá chết hàng loạt ở bốn tỉnh miền Trung, từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên-Huế, đã bắt đầu từ đầu tháng tư, vậy mà, đến nay, chính quyền vẫn chưa công bố nguyên nhân và phương án giải quyết. Trong khi chính quyền trung ương im lặng, chính quyền các địa phương thì lại bất nhất, lúc người ta khuyên không tiêu thụ hải sản, lúc người ta lại khuyên mọi người ăn tâm ăn tôm cá, thậm chí, như ở Đà Nẵng, người ta lại kêu gọi cán bộ ăn hải sản để làm gương cho dân chúng. Rồi người ta lại rủ nhau xuống biển tắm để chụp hình và đưa lên đài, lên báo. Để cứu ngành ngư nghiệp và du lịch, người ta bất chấp cả những vấn đề quan trọng nhất liên quan đến sức khoẻ của con người. Trong khi đó, cá vẫn tiếp tục chết. Lặn xuống đáy biển, người ta thấy các rạn san hô cũng chết. Và tôm cá cũng chết đầy dưới đáy biển.

Không phải chỉ thiếu minh bạch, chính sách của chính phủ, vốn chỉ biết tập trung vào phát triển kinh tế mà xem nhẹ môi trường cũng là một sai lầm. Môi trường không chỉ là một khái niệm trừu tượng và chung chung. Môi trường gắn liền với kinh tế. Trường hợp cá chết hàng loạt ở các tỉnh miền Trung là một ví dụ. Nó làm cho cả hàng chục ngàn gia đình ngư dân bị điêu đứng. Nó cũng làm cho ngành du lịch ở địa phương bị khủng hoảng trầm trọng. Đó là chưa kể đến sức khoẻ của con người. Bỏ lên bàn cân, liệu những cái lợi từ khu công nghiệp Vũng Áng có thể sánh được với những mất mát mà mọi người phải gánh chịu trước mắt cũng như trong tương lai?

Lý do thứ hai khiến chính quyền sợ biểu tình vì chính bản thân cái gọi là biểu tình. Biểu tình, bất kể xuất phát từ động cơ gì, tự bản chất, bao giờ cũng là một sự phản đối mang tính tập thể. Mà các chế độ độc tài toàn trị thì sợ mọi sự phản đối. Họ biết rõ quyền lực và quyền lợi của họ rất dễ bị lung lay trước những làn sóng phản đối của dân chúng. Hơn nữa, với bản chất lừa bịp, họ không muốn thế giới nhìn thấy những sự phản đối ấy. Hệ thống tuyên truyền của họ lúc nào cũng tô vẽ nên sự đồng thuận của dân chúng đối với sự cai trị độc tài và độc đoán của họ. Họ không những sợ biểu tình; họ còn sợ chữ “biểu tình”. Trong các phương tiện truyền thông đại chúng, khi bị buộc phải nhắc đến các cuộc biểu tình trong nước, họ đều dùng chữ “tụ tập đông người”. Chỉ là “tụ tập” chứ không phải là biểu tình, tức không phải phản đối.

Lý do thứ ba là người ta sợ việc dân chúng ý thức về những cái quyền của họ và cương quyết đòi thực thi những cái quyền ấy. Độc tài nào cũng chà đạp lên các quyền làm người và quyền làm dân của mọi người. Khi dân chúng nhận thức ra các quyền của họ, họ sẽ không còn ngoan ngoãn nghe lời chính quyền nữa. Bằng cách này hay cách khác, họ sẽ lên tiếng và bày tỏ thái độ. Hôm nay người ta có thể yêu sách cá sạch, biển sạch và môi trường sạch, ngày mai, họ có thể yêu sách dân chủ, đa đảng và nhân quyền. Hôm nay chỉ có mấy ngàn người đổ xô xuống đường, ngày mai có thể cả hàng chục ngàn, rồi hàng trăm ngàn, rồi có thể có cả hàng triệu người xuống đường. Sức mạnh của các cuộc biểu tình nằm ở số đông. Khi cả mấy trăm ngàn người biểu tình, không có tên bạo chúa nào dám ra lệnh bắn vào dân chúng. Mà có ra lệnh, công an và quân đội cũng không dám làm. Tấm gương về sự sụp đổ của các chế độ độc tài ở Đông Âu và Trung Đông cho thấy điều đó.

Những nỗi sợ hãi ấy khiến chính quyền thẳng tay trấn áp những người xuống đường biểu tình một cách ôn hoà. Từ sự sợ hãi của họ, họ muốn dân chúng cũng sợ hãi, không dám xuống đường nữa. Khi gieo rắc sự sợ hãi như thế, họ biến thành khủng bố.

Có thể nói, một cách vắn tắt, mọi chế độ độc tài, với những mức độ khác nhau, đều là những nhà nước khủng bố.

Hình ảnh và bài đọc do nhóm Paltalk tổng hợp từ Nam California, Hoa Kỳ.

Links:

Blog Nguyễn Hưng Quốc

Tin nóng – Xuống Đường ngày 8 /5/2016